سنجش دانش کاربردشناسی فارسی آموزان غیرایرانی: بررسی نقش دوره‌های آموزش زبان فارسی، زبان مادری و سطح زبانی زبان‌آموزان

باوجود توجه و تمایل روزافزون به پژوهش درحوزه­ی کاربردشناسی بین­زبانی، پژوهش در زمینه­ی ارزشیابی این حوزه­ی بسیار مهم در زبان دوم، هنوز کندتر از ارزشیابی جنبه­های دیگر رشد و پیشرفت توانش زبانی فراگیران زبان دوم پیش می­رود (روور، ٢٠٠٦). از این‏رو، پژوهش حاضر، علاوه بر سنجش سطح دانش کاربردشناسی غیرفارسی­زبانانی می­پردازد که فارسی را به عنوان زبان دوم در ایران می­آموزند و تأثیر سطح زبانی، زبان مادری و دوره­های آموزش زبان فارسی را بر سطح دانش کاربردشناسی این افراد بررسی می­کند. بدین منظور، سه آزمون از نوع خودارزیابی، تکمیل­گفتمان نوشتاری و تکمیل­گفتمان چندگزینه­ای از مجموعه آزمون هادسون و همکاران (1992، 1995) انتخاب شد و طی چند مرحله برای استفاده در زبان فارسی آماده گردید. شرکت­کنندگان در آزمون­ها، 65 فارسی­آموز غیرایرانی بودند که بر اساس سهولت دسترسی، از سه سطح زبانی مقدماتی، میانی و پیشرفته انتخاب شده و بر اساس زبان مادری در چهار خانواده­ی زبانی هند و ایرانی، اروپایی، آفریقا-آسیایی و آلتایی و چینی- تبتی قرار گرفتند. داده­های جمع­آوری­شده با استفاده از شاخص­های توصیفی، ضریب آلفای کرونباخ، ضریب همبستگی پیرسون، تحلیل واریانس یک­سویه و آزمون تی مستقل مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که شرکت در دوره­های آموزش زبان فارسی در ایران در افزایش سطح دانش کاربردشناسی زبان‏آموزان تأثیرگذار بوده است و نیز نشان داد که با افزایش سطح زبانی، سطح دانش کاربردشناسی زبان­آموزان می‏تواند افزایش ­یابد. میانگین­ها در هر سه آزمون برگزار شده نشان­دهنده­ی تفاوت بین چهار خانواده­ی زبانی مورد نظر در این پژوهش بود، اما این تفاوت در تمام موارد، از نظر آماری تأیید نشد.